Stilizacija odnosa sizerena i vazala u bugaršticama

Folkloristika 8/1-2 (2023):
Autor: Konstantin Ađanin
Tekst:
https://doi.org/10.18485/folk.2023.8.1_2.1

U radu se razmatraju oblici otmenog ponašanja i ophođenja između sluge i gospodara, sizerena i vazala, u bugaršticama. Skreće se pažnja na važnost feudalno ustrojenog sveta u pesmama i uzajamnu zavisnost mitološkog i feudalnog sloja. Izdvajaju se dominantne razlike spram deseteračkih pesama. Promatraju se apelativna intonacija iskaza, figure iskaza i komunikativni modeli obraćanja. Upućuje se na do sada neprimećeni formulativni izraz „od potrebe“, u vezi sa služenjem i izvršavanjem vazalske obaveze. Na stilskom planu analiziraju se upotreba leksike i njena etimologija. Ukazuje se na povezanost prideva „plemenit“ i imenica „pleme“ i „plemić“. Sintagma „plemenita baština“ predstavlja se kao spona sa natpisima na stećcima. Ističe se pozicioniranost gospode za trpezom i polemiše se o značenju prideva „lep“. U identitetsko-kulturološkom ključu sagledava se semantika atributa „rudokos“, pripisanog Ugrima. Proniče se u značenjsko jezgro sintagme „zemaljski gospodar“. Utvrđuje se zakonitost preslikavanja odnosa sluga – gospodar sa mikroplana na odnos vazal – sizeren na makroplanu.

Ključne reči: : bugarštice, epske narodne pesme, sizerensko-vazalni odnosi, formulativnost, stil.