Od tradicijske ptice do ʼtića heroja rada: Ptice u pesmama iz Folklorne zbirke Etnografskog instituta SANU

Folkloristika 8/1-2 (2023):
Autor: Nina Aksić
Tekst:
https://doi.org/10.18485/folk.2023.8.1_2.3

Folklorna zbirka Etnografskog instituta SANU predstavlja dragocen i bogat arhivski artefakt, koji nakon otklona od sedamdeset godina od najobimnijeg prikupljanja građe služi kao svojevrsno svedočanstvo datog vremena. Izabravši temu ptica, kao samo jednog malog segmenta narodne tradicije, pokušaćemo da predstavimo ne samo značaj ovih životinja u okvirima tradicionalne kulture kod Slovena sa prostora Balkana, već i da pokažemo da pesme iz Folklorne zbirke EI SANU predstavljaju važnu i relevantnu građu za različite vrste istraživanja. Tako ćemo u ovom radu predstaviti pticu i ʼtića kao opšte pojmove i pobrojati, pa delimično i analizirati, oblike u kojima se javljaju u datim pesmama, njihovu simboliku, značaj, kontekst u kome se javljaju i dr. Naposletku, uz najavu drugog rada, u kome će slično biti predstavljene pojedinačne vrste ptica, daćemo sažet prikaz simboličke kompleksnosti i različitosti konteksta u kojima se javlja pojam ptice ili ʼtića. Takođe, cilj nam je da pokažemo da je kvalitet ovih pesama u tome što predstavljaju dokument jednog vremena i sadrže kako motive koji dolaze iz starijih slojeva narodne poezije tako i one koji se javljaju u tematski novim slojevima narodnooslobodilačke pesme, ali i neke koji se značenjski direktno oslanjaju na motive iz starije epske tradicije.

Ključne reči: narodne pesme iz NOB-a, ptica, ʼtić, Folklorna zbirka Etnografskog instituta SANU, Digitalna baza Folklorne zbirke EI SANU.